سوغات سفیرمرگ در جنگ ایران

به بهانه نوزدهمین سالروز اولین حمله شیمیایى در جهان

انجمن غیردولتى حمایت از قربانیان سلاحهاى شیمیایى به عنوان تنها نماینده ایران، براى اولین بار در روز 22آوریل2005 برابر با دوم اردیبهشت ماه 1384 در نوزدهمین سالروز اولین حمله شیمیایى در شهر «اپیر» کشور بلژیک شرکت کردند.

و باز براى اولین بار است که جانبازان شیمیایى ایران به عنوان شاهدان زنده و اسنادگویاى این بزرگترین جنایت جنگى تاریخ معاصر در این مراسم بین المللى شرکت کردند تا صداى مظلومیت هزاران مصدوم و جانباز شیمیایى رابه گوش جهانیان برسانند.

تاریخ نام کشور آلمان را به عنوان نخستین کشورى که در 22آوریل1915م.م  اردوگاه متفقین در شهر «اپیر» بلژیک را مورد حمله شیمیایى خود قرار داد، به ثبت رساند.ثبت فاجعه اى که 50 هزار نفر قربانى و100 هزار نفر مصدوم را به همراه داشت. حمله آلمان به بلژیک و رهاسازى 5 هزار سیلندر (راکت و بمب) حاوى یکهزار و 700 تن گازهاى کلر مایع در حالى که آسمان شهر «اپیر» را ابر سمى پوشانده بود، نه تنها انسانها، بلکه سایر جانداران را به کام مرگ کشاند.

استفاده از سلاحهاى شیمیایى در جنگها ریشه در تاریخ کهن دارد. برخلاف تصورات برخى که استفاده از این سلاح را مختص عصر نوین مى دانند باید اظهار کرد که کاربرد این تجهیزات به دوران پیش از رنسانس نیز باز مى گردد. به کارگیرى گوگرد، زغال نیم سوز، مواد مذاب و... در ادوات جنگى اى چون گرز و شمشیر و نیزه خود شاهدى بر این ادعا است. حتى در تاریخ نقل شده است که از مردار انسانى و حیوانى به عنوان یک نوع سلاح شیمیایى در جنگها استفاده مى شده است. با گذر از تاریخ کهن و بازگشت به عصر نوین، مى توان گفت فرانسه و متعاقباً انگلیس از جمله کشورهایى بودند که پس از آلمان استفاده از این سلاح را در جنگ، به خود ضرورى و بدون مانع تلقى کردند.اوج استفاده از گازهاى خطرناک و کشنده اى چون خردل و سیا نور توسط این کشورها در پایان سال1915 م بود. اما از نظر وسعت به کارگیرى این مواد کشنده مى توان به حمله آلمان به شهر «اپیر» در سال1917 م اشاره کرد که براى نخستین بار به ثبت تاریخ رسید. کشته شدن 120 هزار نفر و یک میلیون مصدوم شیمیایى حاصل جنگ جهانى اول و به کارگیرى سلاحهاى شیمیایى توسط کشورهاى مذکور بود. پس از جنگ جهانى دوم در سال1925 م 40 کشور از سراسر جهان براى منع کاربرد سلاحهاى شیمیایى در ژنو معاهده اى به امضا رساندند که اساس این پروتکل تا 1993 به طول انجامید. با وجود تعهد کشورها براى منع کاربرد این سلاح خطرناک، همچنان روند استفاده از آن در جنگ میان کشورها ادامه داشت.استفاده از این سلاح توسط آمریکا علیه کره و ویتنام و مصر علیه یمن و... از آن جمله بود. در حال حاضر کشور آمریکا به دلیل عوام فریبى و نگهدارى سهل و  آسان، مبادرت به تهیه سلاح شیمیایى و مخرب، مضاعف و دوگانه کرده است که در مرحله اول در ظاهر سلاح شیمیایى به نظر نمى رسد و در مرحله دوم یعنى هنگام پرتاب در فضا و زمان خروج از کلاهک انفعالات شیمیایى صورت مى گیرد. این کشف آمریکا در سال 1986  صورت گرفت و پس از آن این کشور اقدام به ساخت و نگهدارى این سلاح در خارج از کشور خویش کرد.

گفتنى است اتحاد جماهیر شوروى را مى توان بزرگترین و قدرتمندترین کشورى دانست که به سلاحهاى شیمیایى دسترسى داشته است اما با تجزیه این کشور این قدرت نیز تجزیه شد. برخوردارى از بیش از 5 برابر حجم کره زمین به سلاحهاى مرگبار شیمیایى از نشانه هاى قدرت این کشور در این عرصه بود. درجنگ 8 ساله و تحمیلى عراق علیه ایران که از سال 59  آغاز شد، رژیم بعثى از همان ابتداى جنگ مبادرت به استفاده از سلاحهاى شیمیایى کردکه ابتدا به طور آزمایشى و عملیاتى و سپس به صورت خارق العاده از آن بهره مى برد. نیروهاى ایرانى براى اولین بار بعد از آغاز جنگ در تاریخ 14 مهرماه سال1359 یعنى دوهفته پس از آغاز جنگ با به اسارت گرفتن تعدادى از نیروهاى عراقى که تجهیزاتى از جمله ماسک هاى مخصوص داشتند، متوجه استفاده عراق از این سلاح علیه نیروهاى خودى شدند.

پس از آن نیروهاى بعثى در 24 مهرماه59  براى اولین بار در جبهه با شلیک گلوله هاى شیمیایى به سمت لشکر92خوزستان نیروهاى ایرانى را مورد تهاجم قرار دادند و بعد از آن در 27 و 28 همان ماه نیروهاى ارتش و سپاه گزارشاتى را مبنى بر به کارگیرى گلوله هاى شیمیایى توسط عراق علیه ایران مخابره کردند که براى نخستین بار تعدادى مصدوم را به جاى گذاشت.پس از این حادثه، وزیر امورخارجه وقت اقدام به ارسال نامه اعتراض آمیزى به دبیرکل سازمان ملل، علیه این اقدام غیرانسانى کرد که در پى آن از سوى سازمان مذکور بیانیه اى مبنى بر عدم کاربرد سلاح شیمیایى صادر شد.در حماسه هویزه در 15دى ماه 59 تعدادى از دانشجویان خط امام در اثر مصدومیت شیمیایى به شهادت رسیدند و در 19همان ماه با گلوله هاى شیمیایى که نیروهاى عراقى به سمت شهرهاى اهواز، دزفول و میمک پرتاب کرد10شهید و 40مصدوم قربانى این اقدام شدند. در نوروز سال1360یک نفر بر اثر گلوله باران شیمیایى به شهادت رسید و پس از آن در 11اردیبهشت ماه1360 براى نخستین بار یکصدنفر در اثر بمبارانهاى شیمیایى مصدوم شدند.ادامه این روند در مناطق مختلف مرزى و شهرهاى جنوبى ادامه داشت تا اینکه در سوم اسفندماه62 رژیم بعثى براى اولین بار از طریق هلى کوپتر و همزمان با استفاده از 250قبضه توپخانه اقدام به بمباران مناطق مرزى از جمله هورالعظیم و تمام جزایر و خطوط پشتیبانى تا شهر اهواز و خرمشهر کرد که حاصل آن صدها شهید و 2هزار مصدوم بود.

در تاریخ 15 اسفندماه سال63  زمانى بود که نیروهاى عراقى سه روز پى در پى و براى اولین بار از انواع ترکیبات شیمیایى (هیدروسیانید و فسفات و...) که اثرات پوستى، روانى و سوزش نیز به همراه دارد را به کار برد. این ترکیبات به حدى خطرناک بود که بسیارى از نیروهاى ایرانى در دم به شهادت رسیدند و به عبارتى در این عملیات که با نام خیبر آغاز شده بود بیش از660 شهید و 5 هزار و 500 نفر مصدوم قربانى این عملیات شدند. در عملیات خیبر نیروهاى بعثى یکهزار بمب و ?هزار توپ و راکد حامل موادشیمیایى که بعضاً عامل اعصاب تاوون T.E و خردل HD بود را به سمت نیروهاى جمهورى اسلامى روانه کردند که هر بمب با وزنى حداقل 250 کیلوگرم حاوى 40 لیتر محلول شیمیایى بود که حاصل آن به جاى ماندن صدها شهید و هزاران مصدوم بود.این حملات در کنار سایر عملیات جنگى طى 8 سال دفاع مقدس ادامه داشت تا اینکه در 25 اسفندماه سال66 رژیم بعثى به نشانه انتقام از مردم حلبچه که به نیروهاى ایرانى پیوسته بودند، برخلاف کنوانسیون مصوب1949 م اقدام به بمباران شهروندان خود کرد که حاصل آن 5 هزار کشته و بیش از یکهزار مصدوم بود.به دنبال افزایش کاربرد سلاحهاى شیمیایى از جانب رژیم عراق در جنگ تحمیلى و تقاضاهاى مکرر جمهورى اسلامى از دبیر کل سازمان ملل براى بازدید از آثار کاربرد سلاحهاى شیمیایى واعزام مجروحان به شهرهاى اروپایى و صحت گفته هاى ایران، میزان رسوایى دولت عراق به حدى رسید که سازمان ملل نتوانست منفعل بماند و دبیر کل هیأتى را براى بررسى موضوع به ایران فرستاد.

در ژوئن1984 م دبیر کل سازمان ملل متحد طى یادداشتى خطاب به رئیس جمهورى ایران و رئیس رژیم عراق گفت: واقعیت رقت آمیز آن است که استفاده از سلاحهاى شیمیایى برخلاف مفاد پروتکل1925  ژنو صورت گرفته و توسط هیأت اعزامى در مارس1984 م به ایران مورد تأیید قرار گرفته این مسأله در سطح بین المللى به طور وسیع محکوم شده و ضرورت دارد که توسل به چنین سلاحهایى دوباره صورت نگیرد که پس از آن سازمان ملل اقدام به صدور دوقطعنامه 612و 620 مبنى بر عدم کاربرد سلاحهاى شیمیایى کرد.

با مرور زمان و اوج گیرى حملات از سوى دوکشور درگیر جنگ، سازمان ملل اقدام به صدور قطعنامه598 که به جنگ ایران و عراق خاتمه مى داده کرد. با وجود اعلام آتش بس میان نیروهاى دوکشور و موافقت طرفین، مع الوصف، بعد از قطعنامه، در تاریخ4 شهریورماه سال67 نیروهاى عراقى آخرین گلوله هاى شیمیایى خود را به سوى نیروى ایرانى شلیک کردند.128 هزار قربانى بمبهاى شیمیایى به طور کلى در طول 8 سال جنگ تحمیلى، کشور عراق 539 بار نیروهاى ایرانى را مورد حمله شیمیایى خود قرار داد که طى آمار رسمى بیش از 66 هزار نفر مصدوم و 26 هزار و 700 نفر شهید شدند.

اما سردار محمد باقر نیکخواه معاون اجرایى صنایع هوایى نیروهاى مسلح جمهورى اسلامى ایران که بخش عمده اى از این اطلاعات را در اختیار ما قرار داده است رقم مصدومین را تا یکصد هزار نفر قابل افزایش ذکر کرده است. بنا بر همین آمار، طى حملات گسترده نیروهاى بعثى و به کارگیرى این سلاح مخرب در خاک خود، 5 هزار و 500 نفر از مردم عراق شهید و 10 هزار نفر مصدوم شدند.

گفتنى است طى بررسیهاى آمارى، در حملات شیمیایى بیشتر از گازهاى تاول زا، خردل، هیدروژن و سیانور و مخرب اعصاب استفاده شده است و 15 درصد از عوامل سیا نور، 10درصد گازهاى خفه کننده و فستژن وعوامل سرگردان کننده و مابقى سایر گازهاى کلر مایع و... به کار رفته است. همچنین به یک مورد عوامل میکروبى نیز در بررسى ها اشاره شده است. لازم به ذکر است بیشترین مناطق مورد اصابت گلوله هاى شیمیایى و مورد تهاجم دشمنان، مناطق خیبر، فاو، طلایه، مریوان، بانه، قصرشیرین، گیلانغرب، سردشت، آبادان و الوندرود و ماهشهر بوده است.

منبع:روزنامه ایران با اندکی تغییر