پذیرش قطعنامه 598، از سوی ایران، عراق را در بن بست سیاسی و نظامی قرار داد، و بر گروه ها و عناصر «اپوزیسیون» نیز شوک شدیدی وارد ساخت. در این میان، منافقین تنها گروهی که همه حیثیت و هستی خود را در گرو جنگ نهاده بودند، برای خروج از بن بست، توطئه ای که ماموریت اجرای آن را به عهده داشتند به مرحله اجرا در آوردند.
آنان در تحلیل های دورن گروهی خویش، امکان قبول آتش بس از سوی ایران را ناممکن دانسته و باور داشتند که جمهوری اسلامی زمانی قطعنامه را می پذیرد که از جنبه های سیاسی، نظامی و اقتصادی بهبن بست کامل رسیده باشد و تحت چنین شرایطی سقوط حتمی، و قدرت به سازمان منتقل خواهد شد. بنابراین فرصت پیش آمده را زمان مناسبی دانسته و علی رغم آن که طرح حمله به ایران برای سالگرد جنگ تدارک دیده شده بود، زمان آن دو ماه به جلو انداخته شد. عراق به حمایت و پشتیبانی تسلیحاتی و هوایی از منافقین، نیروهای خود را از انجام دخالت مستقیم در ورود به عمق خاک ایران برحذر داشت و ابتدا برای کاستن از حجم نیروهای خودی در غرب، اقدام به تک وسیعی در خرمشهر نمود وسپس با هجوم و آتش سنگین در منطقه سرپل و صالح آباد، این مناطق را تصرف کرده و راه ورود منافقین به داخل را هموار ساخت، عراق هم چنین، پس از ورود منافقین به داخل، جهت پشتیبانی در چندین نوبت، اقدام به بمباران هوایی خطوط و نیروهای ایرانی کرد و هلیکوپترهای نیروبر عراق نیز، مرتبا به پشتیبانی منافقین مشغول بودند.
هدف منافقین از حمله در عمق خاک ایران، ، تسخیر چندین شهر و در آخر رسیدن به تهران و بدست گرفتن قدرت بود، بر طبق زمانبندی، نیروها بایستی ساعت 6 بعد از ظهر روز دوشنبه 3 مرداد به کرند و ساعت 8 شب به اسلام آباد و 10 شب به کرمانشاه رسیده و در این شهر، دولت خویش را اعلام نمایند. اگر چه در ساعت های مقرر به کرند و اسلام آباد رسیدند، اما در مسیر اسلام آباد – کرمانشاه و گردنه حسن آباد، از پیشروی آن ها جلوگیری شد.
در این عملیات (فروغ جاویدان) منافقین با 25 تیپ ( هر تیپ 200 نفر) شرکت داشتند و بدین ترتیب مجموعاً بین 4 تا 5 هزار نیروی عملیاتی وارد ایران شدند. همچنین در این عملیات ، منافقین تجهیزات زیادی به همراه داشتند از جمله : 120 تانک سبک کاسکا و پل برزیلی ( دارای چرخ لاستیکی و سرعتی معادل 120 کیلومتر در ساعت ) ، 40 نفربرPMP، 30 توپ 122 میلی متری، حدود 240 خمپاره ، 1000 آرپی جی هفت، 700 تیربار، 20 تفنگ 106 میلی متری، 60 مسلسل دوشکا و حدود 1000 خودرو.
مقارن ساعت 14:30 در تاریخ 3/5/67 منافقین و ارتش عراق عملیات مشترک خود را با هجوم زمینی از طریق سرپل ذهاب و هلی برد از جنوب گردنه پاطاق (نزدیکی سرپل ذهاب) آغاز و به طرف شهر کرند غرب پیشروی کردند و حدود ساعت 18:30 اولین تانک های عراقی با آرم منافقین وارد شهر شدند و پس از تصرف شهر به طرف اسلام آباد غرب پیشروی کرده، به محض رسیدن به مدخل شهر، اقدام به قطع برق و ارتباط مخابراتی و هم چنین تیراندازی و آشفته نمودن اوضاع کردند. تعدادی از نیروهای سپاه و مردم با آنان درگیر شدند که به علت عدم انسجام نیروها و آمیختگی منافقین با مردم، اوضاع از کنترل نیروهای نظامی خارج، و شهر به تصرف آن ها در آمد.
سپس با استفاده از تعداد زیادیتانکدجله و خودرو نیروهای پیاده به طرف کرمانشاه عزیمت کردند که در منطقه حسن آباد (20 کیلومتری اسلام آباد) به دلیل سازماندهی جدید رزمندگان ایرانی و جمع آوری نیرو، منافقین زمین گیر شدند. نیروهای خودی در فاصله 200 متری آنان در ارتفاعاتچهارزبر ضمن تشکیل خط پدافندی با آنان درگیر شده، و بعد از ظهر 4 مرداد با محاصره شهر اسلام آباد، به منظور انسداد عقبه و راه فرار، سه راه اسلام آباد – کرند را قطع، و آن ها را محاصره کردند. نیروهای اسلام در روز 5 مرداد عملیاتمرصاد را به رمزیا علی بن ابی طالب (ع)آغاز نمودند و طی چندین ساعت، صدها تن از منافقین را به هلاکت رسانده، و مابقی را به فرار وا داشتند. در این عملیات، رزمندگان اسلام از قسمت سه راهی اهواز (پشت پمپ بنزین اسلام آباد) دشمن را دور زدند و تلفات زیادی به منافقین وارد کردند. در این عملیات بیش از 2500 تن از منافقین به هلاکت رسیدند و بیش از چهارصد دستگاه خودرو، نفربر و تانک آنان منهدم شد.
نتایج عملیات
-عقب راندن دشمن از خاک ایران اسلامی
-به هلاکت رساندن حدود 2000 نفر و به اسارت درآوردن 250 تن از نیروهای دشمن.
جزیره آبادان در دورترین نقطه جنوب غربی ایران، قرار دارد که از جنوب، آبهای گرم خلیج فارس و از شمال و مشرق رودخانه های کارون و بهمنشیر و ازغرب، اروند رود آن را در برگرفته اند.
اروند رود تنها رودخانه قابل کشتیرانی ایران است و تا پیش از جنگ تحمیلی عراق، دو بندر بزرگ و فعال" خرمشهر" و " آبادان" در مسیر این آبراه قرار داشتند. تاریخ شهر " آبادان" با تاریخ صنعت کشورمان و به ویژه پالایشگاه آن گره خورده است.
پس از سقوط خرمشهر، دشمن تلاش کرد تا از طریق شرق کارون و شمال بهمنشیر، آبادان را نیز اشغال کند که با این وضعیت آبادان در یک محاصره 330 درجه ای قرار می گرفت.
پس از فرمان امام خمینی (ره): در چهاردهم آبان 1359 مبنی بر اینکه " حصر آبادان باید شکسته شود" این مسئله علاوه بر جنبه نظامی، جنبه شرعی نیز پیدا کرد و حیثیت نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران را از سه جنبه، نظامی، سیاسی و مذهبی به محک آزمون سپرد.
مقام معظم رهبری در مورد تاثیر سخنان امام(ره) در نجات آبادان می فرمایند: آبادان در معرض حمله و خطر بود، مثل خونین شهر، منتهی همین تاکید امام که تکلیف شرعی کردند که مبادا آبادان سقوط بکند، نیروهای رزمنده را که در آنجا بود، تقویت کرد. البته در آبادان سپاه آن روز برتر از ارتش بود. بعداً ارتش هم در آبادان مستقر شد و در یک مورد که نیروهای دشمن از " بهمنشیر" عبور کردند و وارد جزیره آبادان شدند، بسیج توده ای مردم و شرافت نظامی عده ای از نظامیان ما حماسه آفرید و عراقیها را در جایی که واقعاً بیرون کردن دشمن از آنجا بسیار دشوار بود، در هم کوبیدند. عده ای را کشته و تار و مار کردند و عده ای را به داخل رودخانه انداختند و عده ای هم که توانستند، فرار کردند. عامل اصلی در حفاظت از آبادان همان فرمان امام بود و داغی که از سقوط نیمی از خونین شهر در دل برادران وجود داشت.
با سپری شدن تاریکی، نیروهای هوایی طرفین وارد کارزار شده و هلیکوپترها نیز به پرواز در آمدند و پشتیبانی آتشهای توپخانه هر دو طرف با شدت هر چه تمامتر به مرحله اجرا در آمد، و دشمن نیروهای احتیاط خود را در منطقه شمال محور ماهشهر- آبادان وارد عمل نمود.
ایثار و از خودگذشتگی رزمندگان میهن اسلامی با وجود گرمای شدید، مقاومت سرسختانه دشمن را در هم شکست و بعد از 42 ساعت تلاش مداوم لشگر 77 خراسان و رزمندگان سپاه و نیروهای مردمی، عملیات با موقیت کامل به پایان رسید و نیروهای دشمن در منطقه عملیاتی خسارات سنگینی را متحمل شدند و جزیره آبادان از محاصره آنان خارج شد.
2- آبادان از محاصره یک ساله خارج شد.
3- بیش از 150 کیلومتر مربع از اراضی اشغال شده آزاد گردید.
4- بیش از 3 هزار نفر از نیروهای دشمن کشته و زخمی شدند و 1656 نفر نیز به اسارت نیروهای اسلام در آمدند.
5- تعداد 90 دستگاه تانک و نفربر، 100 دستگاه انواع خودروی دشمن منهدم گردید و تعداد 3 فروند هواپیما و یک فروند هلیکوپتر عراق نیز سرنگون شدند.
همچنین 100 دستگاه تانک، 60 دستگاه نفربر، 3 دستگاه لودر و 150 دستگاه خودرو به غنیمت گرفته شد.
بدین ترتیب عملیات بین المقدس در منطقه عملیاتی جنوب و غرب کارون، جنوب غربی اهواز و شمال خرمشهر، با هدف آزاد سازی خرمشهر، هویزه، جفیر، ایستگاه حسینیه، جاده اهواز – خرمشهر و در نهایت انهدام و اخراج دشمن از خاک ایران و رسیدن به مرزهای بین المللی آغاز شد.
رزمندگان اسلام که روزهای قبل با استتار کامل در چند کیلومتری رودخانه کارون موضع گرفته بوند، حرکت خود را برای عبور از کارون آغاز می کردند و به دنبال آن، نیروهای زرهی در روی جاده هایی که از قبل توسط واحد مهندسی سپاه، ارتش و جهاد احداث شده بود، به حرکت آمدند تا از پل های شناور عبور کنند.
نیروهای پیاده با سرعت فراوان و عبور از مواضع مختلف، خود را به سنگرهای دشمن رساندند و با یک یورش برق آسا به انهدام جنگ افزارها و استعدادهای ارتش متجاوز بعث می پرداختند. رزمندگان اسلام با تصرف 800 کیلومتر مربع از خاک اشغال شده، از شرق به غرب کارون حمله ور شدند و با عبور از میدان های مین و دیوارهای دفاعی قسمت عظیمی از نیروهای دشمن را هدف تهاجم خود قرار دادند.
به لحاظ گستردگی منطقه عملیاتی، ژنرال های عراق گیج شده و تنها پیامشان این بود " مقاومت کنید و ایرانیان را عقب برانید." زمانی که نیروهای پیاده ایران مشغول درگیری با دشمن انهدام آن ها بودند، یگانهای زرهی از پل های شناور بر روی کارون عبور کرده وخود را به غرب کارون می رساندند. نفرات پیاده و شکارچیان تانک با حمایت یگانهای زرهی و با قدرت هر چه تمام تر، راه جاده اهواز خرمشهر را در پیش گرفتند. پس از نبردهای جانانه در حالی که تعداد زیادی از نیروهای مزدور بحث عراق کشته ، زخمی واسیر شده بودند، رزمندگان اسلام به سرعت خود را به قسمتهایی از جاده مهم اهواز – خرمشهر می رساندند.
دراطراف این جاده که استحکامات و امکانات دشمن فراوان بود و تیربارها به سمت نیروهای ایرانی آتش گشودند، با روشن شدن هوا، رزمندگان با مشکل مواجه شدند . طول خاکریز شرق جاده که منطقه وسیعی را در زیر دید و سلطه دشمن می گذاشت و هم چنین مسطح بودن زمین( بر خلاف عملیات فتح المبین که زمین ناهموار بود) مشکل عملیات را دو چندان می کرد.
به دلیل مشکلات یاد شده کارایی نیروهای پیاده کم شد و دور شدن تانک ها از نیروهای پیاده، این کندی را افزایش می داد. دشمن هم با آگاهی از این امر، با تمام تلاش می خواست جاده راحفظ کند و به این تصور، با تمام قوا، آتش انواع سلاح خود را به روی نیروهای پیاده و زرهی گشود. از سوی دیگر با روشن شدن هوا، نیروی هوایی دشمن نیز وارد عمل شد و با بمباران های پیاپی، منطقه را در پوششی از آتش و دود فرو برد.
زیر این بمباران ها، تانک های عراق حرکت خود را به سوی نیروهای ایرانی آغاز کردند. نبرد شدیدی میان شکارچیان تانک و ادوات زرهی عراق در گرفت و خساراتی به طرفین وارد شد که با سماجت رزمندگان اسلام ، قسمت های دیگری ازجاده اهواز- خرمشهرآزاد شد و نیروهای زرهی عراق عقب نشینی کردند. نیرو های ایرانی چند قسمت از دژهای دفاعی شرق جاده را به تصرف در آوردند و از آن جا به تثبیت مواضع خود می پرداختند.
عراق با وارد کردن نیروهای زرهی جدید، باردیگراقدام به پاتک نمود و نبرد مجدداً اوج گرفت. تانک های دشمن و دوشکاها با شلیک بی امان ، مواضع نیروهای اسلام را به شدتمی کوبیدند. بمباران های وحشتناک جنگنده های عراق و اصابت پی درپی راکت ها و بمب های مهیب منطقه را به لرزه درمی آورد و صدای شلیک توپخانه و خمپاره انداز یک دم قطع نمی شد. تانک های عراق به خیال انهدام نفرات و تجهیزات ایران، هجوم خود را به مواضع نیروهای ایران گسترش دادند اما پس از رسیدن آنها به تیررس رزمندگان ، ناگهان آرپی جی زن ها قیام کرده و باشلیک دقیق تانک ها را به آتش کشیدند و دود ناشی از سوختن تانک های دشمن منطقه درگیری را فرا گرفت.
پس از انهدام چند تانک، بقیه راه فرار را در پیش گرفتند که چند تانک دیگر هم از پشت هدف قرار گرفتند. نیروهای پیاده که مدتی زمینگیر شده بودند، با ایجاد موقعیت به سمت نیروهای عراق یورش بردند و برای دومین بارمقر لشکر 10 زرهی عراق را مورد تهاجم قرار دادند.
لشکر مزبور پس از دریافت ضربات سخت، دوباره راه فرار را در پیش گرفت و در منطقه کرخه نور، رزمندگان اسلام با وجود استحکامات سنگین، موفق شدند دژ دفاعی آن ها را شکسته و خود را به خاکریزهای دشمن برسانند. در تکمیل این اقدامات ، نیروی هوایی نیز با تمامی قوا به یاری رزمندگان نیروی زمینی شتافته و آتش دشمن را با شلیک بی امان راکت و بمب و موشک پاسخ دادند.
در این میان هوا نیروز علاوه بر شرکت در عملیات تهاجمی، بخش عظیمی از کمک رسانی و نقل و انتقالات را بر عهده داشت.
رزمندگان اسلام که با عنایات خداوند پیش می رفتند، توانستند بر قسمت هایی از جاده مسلط شده و در همان مناطق به تثبیت موضع بپردازند، اما در منطقه کرخه نور، به خاطر تامین نبودن اطراف خود، ناچار به تغییر مواضع پرداخته و منتظر آغاز مرحله بعد شدند .
با آغازعملیات بیت المقدس، رادیو بغداد طبق معمول دم از پیروزی زده و مدعی شد که " منطقه عملیاتی انباشته از اجساد و جنگ افزارهای ایرانیان است ؛ سربازان شجاع عراق کاملاً براوضاع تسلط دارند وآماده اند تا شکستی دیگر چون غرب دزفول و شوش را برایرانیان وارد سازند. "
این در حالی بود که تعداد زیادی از نیروهای بعثی کشته ، زخمی و اسیر شده بودند و تعداد زیادی از ادوات زرهی آنان نیز منهدم شده و به غنیمت درآمده بود و رزمندگان اسلام با نصب پل از شرق به غرب کارون انتقال یافته و در اطراف جاده خرمشهر در حال تثبیت موضع بودند و آماده شدند که به طور کامل جاده را آزاد کنند و به اهداف بعدی نایل آیند.
رزمندگان محورفتح از جنوب و محورنصر از شمال منطقه، با هجومی گسترده خود را به مواضع دشمن رساندند ، در محور جنوب قسمت هایی از جاده را که توسط پاتک دشمن از چنگ رزمندگان خارج شده بود- دوباره تصرف کردند و موفق شدند این بارکلیه خطوط را دردست بگیرند، که درنتیجه جدالی بسیار شدید درگرفت.
دشمن میداند که اگر جاده خرمشهر- اهواز از چنگش خارج شود، شکستش حتمی است و از این جهت تمام توان خود را برای حفظ قسمت های باقی مانده صرف کرد.
با هم کاری نیروی هوایی ، منطقه سه راه حسینیه و قسمتی از جفیر، انباشته از تانک های سوخته شد و تعدادی نیز به غنیمت در آمدند. هم چنین پادگان "حمید" که در مرحله اول در یک قدمی آزادی قرار گرفته بود، با فرارسربازان عراقی به طور کامل به تصرف نیروهای اسلام درآمد.
رزمندگان اسلام با درهم کوبیدن قوای عراق، لحظه به لحظه به تصرفات خود می افزودند و دژهای به ظاهر تسخیر ناپذیر دشمن را یکی پس از دیگری با ندای تکبیر و هجوم بی امان تسخیر می کردند.
نیروهای عمل کننده در شمال خرمشهر، پس از نبردی سنگین خود را به خطوط مرزی می رساندند و از آن جا که خط دفاعی محکمی در خطوط مرزی وجود نداشت به ناچار وارد خاک عراق شده و در پشت سیل بند که در یک کیلومتری خاک دشمن قرار داشت، موضع گرفتند. نیروهای زرهی ایران نیز مجدداً واردعمل شده و اقدام به تثبیت مواضع جدید می نمودند؛ اما ناگهان دشمن بعثی با به کارگیری نیروهای جدید، اقدام به پاتکی بسیارسنگین کرده و رخنه ای درخط دفاعی ایران ایجاد می کرد. با افزایش فشار، این رخنه هرلحظه بزرگترشده ودراین میان تعداد زیادی ازنیروهای ایران دریک قدمی اسارت یا شهادت قرار گرفتند.
وقتی که نیروهای ایران با یورش گسترده از غرب کارون خود را به جاده اهواز- خرمشهر رساندند، این خبر هم چنان جزو ادعاهای بی پایه ایران معرفی شد و هنگامی که رزمندگان اسلام قدم به شهر هویزه می گذاشتند، اعلام شد که نیروها ی عراق با عقب نشینی تاکتیکی، قسمت عظیمی از قوای ایران را به محاصره در آورده اند.
هنگامی که قرارگاه کربلا اعلام کرد که رزمندگان اسلام به پشت دروازه های خرمشهر رسیده و درحال برداشتن موانع و انهدام دشمن هستند( و نشان دادن فیلم این مناطق، این ادعا را به بهترین وجه تایید کرد) رسانه های غربی و شیوخ منطقه فقط به پخش اطلاعیه های عراق مبنی بر عقب نشینی ایرانیان پرداختند و تبلیغات گسترده ای علیه ایران صورت گرفت تا پیروزی های به دست آمده در هجوم این تبلیغات محو شود.
توقف در مرحله سوم باعث می شد که دشمنان اسلام مهم ترین حربه تبلیغاتی را به دست آورند و به تبلیغات مغرضانه خود وسعت بخشند و تلاش گسترده ای صورت گرفت تا نیروهای عراق انگیزه و روحیه برای ادامه نبرد داشته باشند و بتوانند از آزادی خرمشهر جلوگیری کنند.
رادیو قاهره- ساعت 6صبح روز 11/2/61
" نیروهای ایرانی در غرب کارون متلاشی شده و نیروهای عراق آنان را تعقیب می کنند."
رادیو مونت کارلو- بخش عربی، ساعت 17 روز 10/2/61
" به خاطر وجود استحکامات فراوان عراق در خرمشهر ، ایران نمی تواند به این شهر دست یابد."
رادیو رژیم صهیونیستی – ساعت 30/15 روز 10/2/61
" نیروهای ایرانی عقب نشانده شده و تلفات سنگینی به آن ها وارد شد."
لوس آنجلس تایمز- روز 13/2/61
" نیروهای ایرانی در کناره غربی رود کارون به دام عراق افتاده اند."
نیویورک تایمز- روز 13/2/61
"ایران و عراق می گویند که در جنگ پیشروی داشته اند و با توجه به کم بودن تعداد اطلاعیه های ایران، بر خلاف علمیات قبل ( فتح المبین) ، می توان گفته ی عراق راپذیرفت که تا کنون 5600 ایرانی کشته شده و ارتش عراق درتعقیب باقی مانده نیروهای ایران است."
نقاط ضعف و صدمه دیده ارتش ایران ترمیم شد و لشکرهای اسلام آماده شدند. که این بار با هجوم نهایی، دژ نفوذ ناپذیر خرمشهر را فرو ریزند. محورها و راه های مختلف شناسایی شد و نیروها با آمادگی و سازماندهی بهتر تلاش می کردند تا خرمشهر را ازچنگال دشمن خارج کنند.
در جبهه مقابل، نیروهای عراق برای درهم ریختن سازماندهی ایرانیان، همچنان به انجام پاتک وگلوله باران مواضع ایران می پرداختند و با حملات هوایی گسترده تلاش می کردند تا حریف را از هجوم به خرمشهر منصرف نمایند. قسمت اعظم لشکرهای عراق در منطقه جنوب در محور جدید جمع شده و خود را آماده نبردی عظیم می نمودند.
فرماندهان بعث با پیش کشیدن توقف ایرانیان و دفاع سنگین عراق، به سربازان خود این طور القاء می کردند که ایرانیان هرگز نخواهند توانست درجولانگاه آنان قدم گذارند.36000 نفر نیرو آماده دفاع از خرمشهرشدند تا به پشتیبانی از نیروها در خط خود برخیزند و حتی خود را آماده جنگ خیابانی می کردند.
سومین مرحله عملیات در شب جمعه، 30 اردیبهشت ماه 1361 مصادف با مبعث پیامبراکرم(ص) آغاز شد؛ اما در این شب، دشمن بعثی با داشتن تجربه از حملات گذشته در آمادگی کامل به سر می برد، تا برای بر هم زدن نقشه نیروهای اسلام اقدام به هجومی گسترده کند. اما قوای اسلام با توانی مضاعف و همتی وافر، آماده بودند تا با تمامی قوا در مقابل متجاوزین بعثی قرار گیرند.
با پاتک دشمن، حمله رزمندگان به تاخیر افتاد و حمله نهایی به یک روز بعد موکول شد . باهوشیاری و کاردانی فرماندهان، بلافاصله کاربازسازی وآرایش جنگی انجام گرفت وتعداد دیگری ازبسیجیان جان برکف از طریق جاده اهواز – خرمشهر و... به خط فرا خوانده شدند.
قوای اسلام در قالب چهار لشکرنصر، فتح، قدس وفجر سازماندهی و آماده شدند تا با یورش بی امان به مواضع دشمن، خرمشهر را از چنگ دشمن آزاد سازند. با تاریک شدن هوا ، حرکت نیروها به سوی خاکریزهای دشمن آغاز شد و همه با قرار گرفتن در جاهای ازقبل تعیین شده ، آماده فرمان حمله شدند.
درساعت5/9 شب جمعه، دشمن به حضورنیروهای ایران دراطراف خود پی برد وشروع به گلوله باران منطقه کرد.
سرانجام مرحله سوم علمیات بیت المقدس با رمز مبارک" یا محمد بن عبدالله (ص)" در ساعت 30/12 دقیقه روز شنبه مورخ 1/3/1361 با هدف آزاد سازی خرمشهر آغاز شد.
چهار لشکر خط شکن ایران در حالی که لشکر نصر مشغول درگیری با دشمن بود ، هجمه خود را به مواضع دشمن شروع کردند. به دلیل حضور گسترده مردم و به کارگیری تاکتیک های ابتکاری، عملیات با موفقیت پیش می رفت. ضربات شکننده رزمندگان اسلام ، توان قوای دشمن را تحلیل می برد و این بار دشمن در یافت که تاب مقابله با قوای ایران را ندارد. در نخستین ساعات عملیات، خاکریزهای اول و دوم نیروهای عراقی در منطقه پل نو و شلمچه، توسط لشکر نصر سقوط کرد و لشکر فجر از نهر عرایض عبور نمود. با عبور رزمندگان اسلام از موانع ایذایی ، قسمت های دیگری ازمواضع دشمن مورد هجوم قرار گرفت و نیروهای عراقی درحالت سردرگمی و فرار، قرار گرفتند. توپخانه ها و خمپاره اندازهای دشمن تلاش کردند با آتش گسترده خود تکاورهای شجاع ایران را زمینگیر و وادار به توقف کنند.
با پیروزی عملیات طریق القدس و قطع ارتباط زمینی یگان های تحت امر سپاه سوم عراق در دو منطقه ی غرب دزفول و غرب رود کارون، زمینه مناسب برای عملیات در هر یک از این دو منطقه فراهم شد. منطقه غرب دزفول به دلایلی همچون دور کردن دشمن از شهرهای اندیمشک، دزفول، شوش و تناسب استعداد یگان های خودی با وسعت منطقه و تناسب وضعیت طبیعی زمین منطقه با رزم نیروی پیاده، برای اجرای عملیات برگزیده شد، سپس یگان ها نقاط حساس زمین را شناسایی کردند. عقبه دشمن به دو تنگه عین خوش و رقابیه اتکاء داشت، بنابراین با توجه به این وضعیت، عملیات طراحی و اجرا شد. در محور شمالی دو قرارگاه و در محورهای شرقی و جنوبی هر کدام یک قرا گاه وارد عمل شدند. در مرحله اول، تنگه عین خوش توسط تیپ 14 امام حسین (ع) با فرماندهیحسین خرازی مسدود شد.
توپخانه دشمن در منطقه "علی گره زد" با عملیات نفوذی، یک گردان از تیپ 27 حضرت رسول (ص) به فرماندهیمحسن وزواییرا منهدم کرد. در مرحله دوم تنگه رقابیه مسدود شد؛ یگان های خودی با استفاده از کانالی که در زمین های رملی احداث شده بود، تنگه رقابیه را دور زدند و دشمن را از پشت محاصره کردند. دشمن که از همان مرحله اول موقعیت خود را در خطر دیده بود، برای خروج از محاصره، فشار شدیدی وارد می آورد تا تنگه عین خوش را باز کند، اما با رشادت نیروهای تیپ 14 امام حسین (ع) موفق نمی شود. در مرحله سوم، پیشروی به مقر فرماندهی دشمن آغاز شد و یگان 27 حضرت رسول (ص) به فرماندهی
احمد متوسلیان، سایت 4 و 5 را که محل استقرار فرماندهی لشکر یک مکانیزه دشمن بود، به اشغال در آورد. در مرحله چهارم، با پاک سازی منطقه آزاد شده و تعقیب دشمن، ارتفاعات منطقه عملیاتی به تصرف درآمد و دشمن به غرب رودخانه رویرج عقب رانده شد. بدین ترتیب همه اهداف تامین گردید و لشکر ده زرهی و یک مکانیزه عراق نیز آسیب جدی دیدند.منطقه : جبهه جنوبی – شوش و دزفول
رمز : یا زهرا (س)
تاریخ : 2/1/61 تا 10/1/61
هدف: آزاد سازی منطقه غرب دزفول و جاده دزفول – دهلران و تامین اندیمشک، شوش ، دزفول و جاده اندیمشک – اهواز
وسعت منطقه آزاد شده : 2400 کیلومتر مربع
طرح ریزی عملیات افتخارآفرین فتح المبین از اواسط آبان سال 1360 آغاز شد و پس از تلاش های مستمر و خستگی ناپذیر و انجام مشورت ها و هماهنگی های گسترده میان فرماندهان نظامی، در ساعت سی دقیقه بامداد 2فروردین ماه، فرمان حمله با رمز "بسم الله الرحمن الرحیم، بسم الله القاصم الجبارین و یا زهرا..." صادر شد.
رزمندگان دلاور اسلام با دریافت پیام، عملیات حماسی و تاریخی فتح المبین را در شمال خوزستان آغاز کردند و از جنوب و شمال غربی شوش و غرب دزفول در چند محور با ارتش عراق درگیر شدند. در ساعت 2 بامداد اولین خاکریزهای دشمن به دست نیروهای ایرانی سقوط کرد.
در این مرحله عملیات، رزمندگان اسلام موفق شدند ضمن زخمی و به هلاکت رساندن 000، 10 نفر از سربازان دشمن تعداد 200، 2 نفر از آنان را به اسارت خویش در آورند و 7 فروند هواپیمای دشمن را سرنگون و تعداد 60 دستگاه تانک عراقی را منهدم و منطقه ای به وسعت 650 کیلومتر مربع در محورهای عملیاتی شوش و دزفول را از وجود دشمن پاک کنند.
روز سه شنبه سوم فروردین تعداد اسرای تخلیه شده به مرز 5000 نفر رسید و رزمندگان ایرانی به کلیه اهداف خود دست یافتند و منتظر مرحله ی بعدی عملیات شدند.
رزمندگان ایران مرکب از دلاورمردان ارتش جمهوری اسلامی، جان برکفان سپاه و بسیج با شکستن نخستین خطوط دفاع دشمن پایگاه های رادار و سایت چهار و پنج واقع در حوالی منطقه ابوصلیبی خات را به محاصره در آوردند.
تعداد هواپیمای سرنگون شده دشمن از آغاز عملیات فتح تا پایان مرحله ی سوم عملیات به 14 فروند رسید. در این عملیات تیپ های یک پیاده مکانیزه، تیپ پیاده 93 و تیپ 10 نیروهای ویژه ی ارتش عراق به کلی متلاشی و اکثر نفرات این سه تیپ کشته، زخمی و یا به اسارت ارتش اسلام درآمدند و علاوه بر نابودی تعداد بسیار زیادی تانک و نفربر، خودرو و مهمات، ده ها دستگاه تانک، نفربر و خودرو ارتش متجاوز عراق به همراه مقادیر قابل توجهی مهمات به دست رزمندگان ایران اسلامی افتاد. طی این عملیات هزاران تن از قوای عراق به اسارت درآمدند.
در این مرحله از عملیات مناطق دشت عباس و امامزاده عباس در شمال غربی منطقه ی شوش و منطقه ی عین خوش از وجود تجاوزگران عراقی پاک سازی و به کنترل کامل نیروهای ایرانی درآمد و تعداد اسرای شمارش شده ی دشمن تا پایان مرحله ی چهارم عملیات فتح به بیش از 15000 تن رسید. هم چنین در این مرحله صدها تن از قوای دشمن به هلاکت رسیدند، تعداد 200 دستگاه خودرو، هشت دستگاه تانک به همراه مقادیر بسیار زیادی سلاح های سبک و مهمات به غنیمت سپاهیان سلحشور اسلام در آمد و ضمناً تعداد هواپیماهای سرنگون شده دشمن به 18 فروند رسید. ارتفاعات تینه که از بزرگ ترین حوضچه های نفتی شمال خوزستان می باشد از وجود نیروهای دشمن پاک شد و چاههای نفت ابوقریب به کنترل کامل رزمندگان اسلام در آمد.
آخرین نتایج حاصله از عملیات پیروزمندانه فتح المبین را به صورت زیر می توان خلاصه کرد:
1- انهدام نیروهای دشمن که سپاه چهارم ارتش عراق را تشکیل می داد به استعداد سه لشکر شامل :
الف : لشکر 10 زرهی متشکل از تیپ 42 زرهی تیپ 24 مکانیزه، تیپ 7 زرهی و تیپ 60 پیاده.
ب : لشکر یک مکانیزه شامل تیپ 1 مکانیزه، تیپ27 مکانیزه، تیپ 34 زرهی و تیپ 51 زرهی.
پ: تیپ های تحت امر لشکر یک و ده شامل تیپ 99 پیاده، تیپ 96 پیاده، تیپ 426 پیاده، تیپ 505 پیاده، تیپ 423 پیاده، و تیپ 241 پیاده.
ت : هلاکت و اسارت چندین هزار تن از افراد ارتش خلقی .
ث: مجموعه تلفات رزمی دشمن حدود 25 هزار تن بود که یا زخمی شده و یا به هلاکت رسیدند و بالغ بر 15هزار نفر به اسارت درآمدند. ضمناً 360 دستگاه از انواع تانک و نفربر زرهی دشمن منهدم، تعداد زیادی تانک، نفربر و خودروی سبک و سنگین و مقادیر بسیار زیادی از انواع مهمات به غنیمت گرفته شد که حدود 150 دستگاه تانک، 170 نفربر و حدود 500 دستگاه خودرو، چندین قبضه موشک سام 6 زمین به هوا، چند قبضه موشک زمین به زمین، 165 قبضه توپ شامل توپ های 182 میلیمتری، 130 میلیمتری و 152 میلیمتری از آن جمله بودند.
2- آزاد شدن ارتفاعات مهم شمال غربی خوزستان به اسامی ابوصلیبی خات معروف به رادار و سایت، علی گره زد، عین خوش، تینه، برغازه، واوی، رقابیه، میشداغ، ارتفاعات 350 معروف به ارتفاعات دهلیز، شاوریه، دلتا، تپه چشمه، جوفینه، کوت کاپن و ارتفاعات 202.
3- رهایی شهرهای دزفول، اندیمشک، شوش، پایگاه چهارم هوایی و جاده سراسری اندیمشک – اهواز و صدها روستا از زیر آتش توپخانه دوربرد و موشک های تخریبی زمین به زمین دشمن.
4- دستیابی به چاه های نفت ابوقریب در ارتفاعات تینه یکی از بزرگ ترین حوضچه های نفتی خوزستان.
5- آزادشدن سه پاسگاه ژاندارمری از استان های ایلام و خوزستان به اسامی عین خوش، دوسلک و جسرنادری.
6- آزاد سازی فرودگاه اضطراری دهلران .
7- آزاد شدن جاده دزفول، دشت عباس، عین خوش وهم چنین مناطق دشت عباس، دشت چنانه و زمین های سرخه که از مهم ترین مناطق کشاورزی شمال خوزستان به حساب می آید. در طی عملیات پیروزمندانه فتح المبین دوهزار کیلومتر مربع از خاک ایران اسلامی از تصرف متجاوز خارج شد.
![]() |
"نبرد شرق بصره"
با شروع عملیات کربلای 4 ، در سوم دی 1365، مشخص گردید که عملیات لو رفته ، و ناگزیر دستور توقف عملیات صادر شد. عراق تحت شرایط جدید در صدد حمله به فاو و بازپس گیری آن بر آمد تا اوضاع سیاسی – نظامی را به نفع خود تغییر دهد. حفظ برتری سیاسی – نظامی جنگ و مقابله با هرگونه رکود در جبهه های نبرد ، ایجاب می کرد که عملیات نظامی با هدف کسب پیروزی ادامه یابد. بنابراین عملیات جدیدی طرح ریزی گردید.
منطقه عمومی شرق بصره ، نظر به اهمیت سیاسی و نظامی آن ، همواره جایگاه قابل توجهی در اندیشه طراحان نظامی داشته است ؛ دشمن با توجه به اهمیت منطقه ، زمین شرق بصره را مسلح به انواع موانع و استحکامات کرده بود و با رها کردن آب در این منطقه ، انجام هرگونه عملیاتی را غیر ممکن ساخته و فضای امنی را برای خود ایجاد کرده بود تا بتواند حرکت هر نیروی مهاجم را قبل از دستیابی به خط مقدم خود سرکوب کند.
زمان آغاز عملیات
ساعت شروع حمله 2 بامداد روز 19/10/1365 ، تعیین شده بود. اما نظر به محدودیت زمانی برای شکستن خط ، مقرر شد که نیروها با استفاده از نور مهتاب حرکت کنند. و در پشت مواضع دشمن در انتظار صدور فرمان حمله بمانند.
بالاخره عملیات آغاز شد و رزمندگان حمله خود را به عظیم ترین و پیچیده ترین استحکامات دشمن در شرق بصره آغاز کردند. و پس از هشت شبانه روز نبرد در منطقه شرق نهرجاسم ، دشمن از منطقه شرق نهرجاسم عقب نشینی کرد. و سپاه اسلام به پیروزی نائل گردید.
نتایج عملیات کربلای 5
1- مناطق و تأسیسات آزاده شده :
-12 کیلومتر پیشروی به طرف بصره و آزاد کردن جزایر بوارین ، فیاض و ام الطویل.
-پاسگاههای بوبیان ، شلمچه ، کوت سواری و خیّن .
-آزاد سازی شش روستا.
-عبور از کانال ماهیگیری، نهر دوعیجی و جاسم .
2- تجهیزات منهدم شده دشمن:
-بیش از 80 فروند هواپیما.
-700 دستگاه تانک و نفربر.
-250قبضه توپ صحرایی و ضد هوایی.
-صدها قبضه انواع ادوات نیمه سنگین و مقدار زیادی سلاح سبک و مهمات.
-1500 دستگاه خودرو و 400 دستگاه انواع ادوات مهندسی و رزمی.
در این عملیات 81 تیپ و گردان مستقل دشمن منهدم و 24 تیپ و گردان مستقل نیز آسیب کلی دیدند ، تعداد 40 هزار نفر از نیروهای دشمن کشته یا زخمی شدند و 270 نفر نیز به اسارت نیروهای اسلام در آمدند.
بازتاب عملیات کربلای 5
پیشروی در شرق بصره ، تواناییها و قابلیتهای نظامی عراق را بار دیگر زیر سوال برد ، به طوریکه روزنامه " آبرزور" چاپ پاریس به نقل از کارشناسان غربی نوشت:" برای اولین بار از آغاز جنگ تاکنون ، ناظران و کارشناسان غربی در مورد امکانات دفاعی عراق دچار تردید شده اند."
همچنین تأکید بر توانایی نظامی ایران ، چنانکهBBC طی تحلیلی درهمین زمینه ، با توجه به تجربه سپاه در عملیات فاو و عبور از رودخانه اروند ، ضمن اشاره به عبور از منطقه آبگرفتگی و کانال پرورش ماهی درکربلای 5 گفت: " موفقیت ایران در عبور از دریاچه ماهی ، یک بار دیگر توانایی ایران درعبوراز آبراهها رانشان می دهد. "
هفته نامه نیوزویک نیز نوشت : " تهاجم ایرانیها در نزدیکی بصره ، حداقل یک مسئله را درخصوص جنگ ایران و عراق تغییر داده و آن این مسئله است که برای اولین بار طی چند سال گذشته ، این احتمال را که یک طرف حقیقتا" بر دیگری پیروز شود ، مطرح ساخته است."
" یاد این آزاد مردان و حماسه رادمریشان گرامی باد."