• عملیات کوچک امام علی(ع)، در تنگه چزابه، به طور مشترک (1360ش)
• شهادت حجتالاسلام شیخ «فضلاللهمحلاتی» در حمله جنگنده عراقی به هواپیمای حامل ایشان (1364ش)
حجتالاسلام شیخ فضلالله محلاتی در سال1309ش در محلات به دنیا آمد. پس از تحصیلات مقدماتی، از محضر استادانی همچون آیات عظام: محمدتقی خوانساری، علامه طباطبایی و امام خمینی کسب فیض کرد. حجتالاسلام محلاتی از سال1326 فعالیتهای سیاسی و مبارزاتی خود را بر ضد رژیم شاه آغاز کرد و پس از کودتای28 مرداد1332 دستگیر و تبعید شد. وی با آغاز نهضت اسلامی، فعالیتهای خود را افزایش داد و تا پیروزی انقلاب در این مسیر ثابت قدم بود. پس از پیروزی انقلاب به نمایندگی از مردم محلات و دلیجان به اولین دوره مجلس شورای اسلامی راه یافت و در همان زمان به عنوان نماینده امام در سپاه پاسداران منصوب گردید.
وی سرانجام در اول اسفند1364، در حالی که به همراه جمعی از فرماندهان نظامی جنگ، مسـؤولان کشـوری و نیــز تعـدادی از نمایندگان مجلس از تهران عازم اهواز بود، هواپیمای حامل آنها مورد تهاجم دو جنگنده عراقی قرار گرفت و در نزدیکی اهواز سقوط کرد. پیکر پاک شهید محلاتی پس از تشییعی باشکوه در حرم حضرت معصومه به خاک سپرده شد.
• روز روحانیت و دفاع مقدس :
در اول اسفند1364، حجتالاسلام محلاتی نماینده امام در سپاه، به همراه 8 تن از نمایندگان مجلس و مسؤولین دیگر عازم جبهههای جنگ بودند که هواپیمای حامل آنها مورد حمله دو فروند جنگنده عراقی قرار گرفت و در نزدیکی اهواز سقوط کرد و کلیه سرنشینان آن که نزدیک به50 نفر بودند به شهادت رسیدند.
از آنجا که این گروه عازم جبهههای نبرد حق علیه باطل بودند و در جمع آنان، تعداد زیادی از علما و روحانیان مبارز به درجه رفیع شهادت نائل آمدند، این روز به روز روحانیت و دفاع مقدس نامگذاری گردید تا همه ساله از مجاهدت این پاسداران اسلام و انقلاب، قدردانی شود.
عملیات محمد رسول الله در تاریخ 12 دی ماه سال 60 در مناطق عملیاتی مریوان، نوسود و پاوه و در ارتفاعات مرزی معروف به «تخت اورامانات» انجام شد.
اهداف عملیات :
انسداد دالانهای ورودی عناصر ضدانقلاب، پاکسازی و تامین امنیت شهرهای مرزی در منطقه اورامانات، تصرف چندین ارتفاع و روستای منطقه و تصرف شهر طویله عراق از اهداف این عملیات بود.
موقعیت منطقه :
منطقه عملیاتی میان سه شهر مریوان، نوسود و پاوه محصور و در ارتفاعات مرزی معروف به "تخت اورامانات" واقع است.
طرح عملیات :
رزمندگان میبایست از دو محور مریوان و پاوه وارد عمل شده و با آزادسازی بخشی از ارتفاعات منطقه - در محدوده بین نوسود و مریوان - و نیز انهدام دشمن، شهر طویله عراق و چند روستا را به تصرف درآورند. محور مریوان - به فرماندهی حاج احمد متوسلیان - ماموریت داشت تا ضمن آزادسازی ارتفاعات شنگادور، توالی (پنج قله)، دره تاریک، جانبازان و ملقه پشقله، شهر طویله را تصرف و تامین کند.
محور پاوه - به فرماندهی حاج محمد ابراهیم همت - نیز ماموریت پاکسازی شهر نوسود، ارتفاعات کل هرات، سرنی، شوشمی و تعدادی از روستاهای منطقه از وجود دشمن (عناصر ضدانقلاب و نیروهای عراقی) و ورود به شهر طویله را بر عهده داشت.
لازم به ذکر است دو محور فوق از محورهای فرعی برای تامین اهداف خود بهره میگرفتند. محورهای فرعی به تناسب نیروهای ادغامی، فرماندهی متغیر داشتند.
در طرح چنین پیشبینی شده بود که با اعزام چندین گروه عملیاتی به عمق عراق، عقبههای دشمن نیز - همزمان با عملیات اصلی - مورد تعرض قرار گیرد.
شرح عملیات :
درتاریخ 12 دی ماه سال 60، رزمندگان خودی پس از اقامه نماز مغرب و عشا به طرف اهداف تعیین شده حرکت کردند و پس از چندین ساعت کوهپیمایی، عملیات در بامداد روز بعد با رمز مبارک "لاالهالاالله، محمد رسول الله" آغاز شد.
در محور پاوه، نیروهایی که از معبر "وزلی" وارد عمل شده بودند در حین عبور از کنار شهر نوسود - جهت عزیمت به ارتفاع سرنی - با عناصر ضدانقلاب درگیر شدند و در نتیجه تعدادی از ضدانقلابیون کشته و تعدادی نیز اسیر شدند. در ادامه، اگرچه این نیروها به رغم هوشیاری دشمن توانستند هدف خود را تامین کنند، لیکن فشارهای دشمن موجب شد ارتفاع مذکور چندین بار دست به دست شود.
نیروهای محور ملقه پشقله و جانبازان نیز موفق شدند هدف خود را به سرعت تصرف کنند و وارد شهر طویله عراق شوند.
در این میان، عدم سقوط ارتفاع "کل هرات" و حضور دشمن روی آن موجب شد تا به رغم موفقیت نیروهای خودی در طرفین این قله مشکلات جدی در تامین و تدارک نیروهای خودی ایجاد شود.
کمبود نیرو نیز از جمله مشکلات دیگر عملیات بود که امکان ادامه آن را دچار مشکل مضاعفی کرده بود. به همین خاطر در بعدازظهر نخستین روز عملیات دستور داده شد نیروها به مواضع قبلی بازگردند.
در محور مریوان، نیروهای خودی قبل از رسیدن به پای اهداف با تیراندازی و درگیری دشمن مواجه شدند. در معبر شنگادور اگرچه چهار قله از پنج قله این ارتفاع به تصرف درآمد، لیکن دشمن با استقرار روی قله پنجم تدارک و پشتیبانی نیروهای خودی را مختل کرده بود.
نیروهای معبر "دره تاریک" نیز که با درگیری زود هنگام مواجه شده بودند، به دلیل تسلط و در نتیجه دید و تیر دشمن زمینگیر شدند.
در ادامه، دشمن با بهکارگیری نیروهای احتیاط منطقه از جمله انتقال سه گردان از پنجوین و با استفاده از نیروهای گارد ریاست جمهوری پاتک خود را از بعدازظهر روز اول عملیات آغاز کرد.
اگرچه دشمن در این پاتکها متحمل خسارات سنگینی شد لیکن کمبود توان خودی و عدم جایگزین شدن نیروهای تازه نفس ادامه عملیات را غیرممکن ساخته بود. لذا حدود ساعت 16 دستور عقبنشینی صادر شد.
نتایج :
در این عملیات که به صورت منطقهای هدایت شد و از فرماندهی مرکزی بیبهره بود، تلفات و ضایعات زیر بر دشمن وارد شد:
تلفات :
حدود 1000 کشته، حدود 4500 مجروح و 191 نفر اسیر خسارات دشمن بعثی در این عملیات بود.
انهدام تجهیزات :
15 قبضه توپخانه، شش قبضه خمپارهانداز، یک قبضه توپ 106 میلیمتری و چهار دستگاه تانک و چندین دستگاه خودرو سنگین خسارات وارده به دشمن عراقی را شامل می شد.
منبع :
برگرفته از حیات
نام عملیات: نصر (هویزه)
زمان اجرا: 15/10/1359
مدت اجرا: 3 روز
محور عملیات: جاده حمیدیه- سوسنگرد
تلفات دشمن: انسانی(کشته، زخمی، اسیر): 1800نفر
یگان های عمل کننده: نیروی زمینی ارتش، گردان های سپاه پاسداران و تعدادی از نیروهای ستاد جنگهای نامنظم به فرماندهی شهید دکتر مصطفی چمران.
اهداف عملیات: آزادسازی جفیر، پادگان حمید، و در نهایت خرمشهر
برجستگی های عملیات: مقاومت عاشورایی و مبارزه ی حسینی شهید علم الهدی و یارانش، که اولین جرقه های لزوم تغییر استراتژی جنگ را زد و لذا بعد از آن استراتژی جنگ از تجهیزات محوری به سوی جنگِ مردمی و شهادت طلبی عاشورایی تغییر کرد.
رژیم ددمنش حاکم بر عراق در سال 1359 با تهاجم گستردهیخود، آن شهر را به اشغال در آورد و با تجاوز خود به جان و مال وناموس مردم، دختران و زنان جوان را هتک حرمت نموده، در گورهایدسته جمعی دفن کردند و حتی به دختر بچگان کم سن و سال نیز رحمنکردند و با به اوج رساندن جنایات خود، روی جنایتکاران تاریخ راسفید نمودند.
حماسه آفرینان سپاه اسلام (متشکل از ارتش و سپاه) برای آزادسازی هویزه از چنگال خونین دشمن، عملیات نصر را در تاریخ15/10/59 در منطقهی غرب این شهر آغازکردند. در دقایق نخستِحمله، تمام خاکریزهای مقدم دشمن تسخیر میشود و با ادامهعملیات و محاصرهی دشمن، نزدیک دو هزار نفر از آنان به اسارت درمیآیند. پس از نبردی سنگین، توپخانهی فعال دشمن به محاصره وبعد به تصرف در میآید. لحظه به لحظه خبرهای پیروزی سپاه اسلامموجی از شادی و امید در دلها بر میانگیزد تا این که متأسفانه باخیانت بنی صدر خائن و هم پیمانان او، پشتیبانی آنها قطع میگرددو تانکهای ایران به طرز مشکوکی از خطوط مقدم اقدام به عقبنشینی میکنند. نیروهای پیاده که شامل تعدادی از رزمندگان شهادتطلب سپاه بودند، به محاصرهی دشمن در میآیند. تعدادی از تانکهاکه از غروب پانزدهم دی ماه در خواست سوخت و مهمّات میکردند،به غنیمت دشمن در میآیند.توپخانه با کمبود مهمّات مواجهمیشود و ...
نیروهای سپاه، بسیج، عشایر، دانشجویان پیرو خط امامو تعدادی از نیروهای پیادهی ارتش در مقابل ادوات زرهی دشمنمیایستند. سید حسین علمالهدی" فرمانده دلیر سپاه هویزه، به جنگشدیدی با دشمن میپردازد. تنها سلاح سنگین وی آر.پی. جی هفتاست که مهمّات آن نیز در حال تمام شدن است. دشمن از مقاومتحسین به خشم آمده، تلاش میکند این دژ نفوذناپذیر را در هم بشکندولی هر بار با پایمردی و مقاومت بی نظیر او و یارانش مواجه شده وبا از دست دادن تعدادی تانک، زمینگیر میشود.
تعدادی از نیروها هدف گلولههای مستقیم تانک قرار گرفته وشهید میشوند. حلقهی محاصره لحظه به لحظه تنگتر میشود ونفرات یک به یک به شهادت میرسند. حسین با آخرین موشک، یکتانک را به آتش میکشد و خود نیز هدف یک گلولة تانک شده بهشهادت میرسد.
رزمندگان اسلام با غلتیدن در خون پاک خود، حماسهی هویزه راجاودان ساختند و بدین ترتیب نام هویزه در تاریخ کشور ما با احترام ومظلومیت باقی ماند.
منابع :
ستاد گردشگری جنگ
راهیان نور
ویژگی ها ی عملیات طریق القدس را در قسمت قبل بررسی کردیم و اکنون ادامه اثار عملیات را بیان می کنیم .
... از این پس "تهاجم" و "ابتکار عمل" در صحنه نبرد، در اختیار رزمندگان اسلام قرار گرفت. "تداوم عملیات" و "سرعت عمل" در اجراء مهمترین عامل در مختل کردن سیستم تصمیم گیری دشمن بود. از نظر دشمن، صحنه داخل کشور که یکی از مبانی و فرضیات اساسی عراق در ارزیابی ضعف های جمهوری اسلامی، محسوب می شد، دگرگون شده، و جبهه های جنگ نیز شاهد حماسه آفرینی رزمندگان و بیرون راندن متجاوزین بود. دشمن، از این پس نیاز به "زمان" و "حفظ وضع موجود"، برای اتخاذ تصمیم نهائی در مورد ادامه استقرار در مناطق اشغالی یا فرار و عقب نشینی داشت، لذا اقدامات مشروحه زیر را انجام داد:
1- حمایت از نیروهای ضد انقلاب داخلی: جبهه متحد ضد انقلاب که در حال تلاشی و هزیمت بود، در تحلیلهای خود، ادامه پیروزیهای جمهوری اسلامی را به منزله تثبیت جمهوری اسلامی تلقی می کرد. از سوی دیگر، دشمن نیز واگذاری مناطق اشغالی را از قبل کسب امتیاز سیاسی، نوعی شکست فاحش سیاسی- نظامی برای خود می دانست، در نتیجه، بقاء و حیات "ضد انقلاب داخلی" و "نیروهای متجاوز" از سوی رزمندگان اسلامی، در معرض تهدید قرار گرفته بود. بر این اساس، پیوند میان ضد انقلاب و عراق، از وجه اشتراک بنیادی تری برخوردار شده بود. لذا، تجدید نظر نسبت به بهره برداری از اهرم ضد انقلاب داخلی، به صورتی جدی تر، از همین زمان آغاز شده و بعدها، با ورود سر کرده فراری منافقین به بغداد، شکل جدیدی به خود گرفت.
2- تاخیر و تعویق عملیات آتی رزمندگان اسلام: با تجاربی که دشمن، از دو عملیات "ثامن الائمه" و "طریق القدس" اندوخته بود، زمان انجام عملیات آتی رزمندگان اسلام را در نزدیک "22 بهمن" پیش بینی کرده و با توجه به تجمع رزمندگان اسلام در منطقه شوش، نسبت به انجام عملیات در این محور حساس شده بود. یکی از فرماندهان دشمن، در مورد نگرانی آنها از تجمع رزمندگان اسلام در محور شوش- دزفول، می گوید:
"تجمع نیروهای ایرانی در محور شوش، ذهن فرماندهی کل نیروهای مسلح عراق را به طور عمده ای به خود مشغول کرده بود، چرا که شکست فاحش عراق در شرق کارون و بستان، هنوز در مقابل چشمهایشان جلوه گر بوده و از این خوف داشتند که چنین شکستهائی مجدداً تکرار شود.
دشمن، بر اساس درک جدید نسبت به تحرکات رزمندگان اسلام، تهاجم به تنگه چزابه را با اهداف ذیل انجام داد:
- انهدام نیروهای اسلام.
- برهم زدن سازماندهی نیروها.
- تاخیر در انجام عملیات احتمالی رزمندگان.
- تقویت روحیه نیر وهای خود که در اثر اقدامات قبلی رزمندگان اسلام، تضعیف شده بود.
برادر غلامعلی رشید، فرمانده عملیات طریق القدس که پس از عملیات همچنان در منطقه حضور داشت، در مورد تحرکات دشمن، می گوید: "ما نسبت به تهاجم دشمن در تنگه چزابه، قدری ابهام داشتیم، به این معنی که وقتی دشمن توان پیشروی به سمت بستان را دارد، چرا توقف می کند."
بحث و بررسیهای متعددی پیرامون اهداف احتمالی دشمن انجام گرفت. فرمانده کل سپاه، طی تحلیلی در همین زمینه، هدف دشمن را تاخیر در عملیات بعدی (فتح المبین) دانسته و بر فعالیت بی وقفه در این منطقه، تاکید کرد. بدین ترتیب، پس از آشکار شدن اهداف دشمن در حلمه به تنگه چزابه، بار دیگر در جبهه خودی، ضرورت انجام عملیات فتح المبین مطرح شد.
3- ارائه پیشنهاد صلح: نظر به اینکه طرحهای صلحی که پس از تهاجم و زمین گیر شدن دشمن، به جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد شد، هیچکدام، متضمن احقاق حقوق واقعی جمهوری اسلامی نبوده و اغلب ضمن شباهت های عمده با هم، آتش بس را بر عقب نشینی دشمن از مناطق اشغالی، مقدم داشته، و تعیین متجاوز را نادیده می گرفتند، از سوی جمهوری اسلامی اعلام گردید که اگر هیأتهای صلح، طرح جدیدی برای ارائه ندارند، ضرورتی برای مذاکره و ورود آنها به ایران وجود ندارد. با موضعگیری و نیز اظهارات شهید رجایی، مبنی بر اینکه "ما سرنوشت جنگ را در میدان جنگ تعیین می کنیم"، عملاً تلاشهای صلحی که با هدف به تسلیم کشاندن جمهوری اسلامی انجام می شد، عقیم و متوقف گردید.
با پیدایش شرایط جدید، بر نگرانی دشمن نیز افزوده شد، لذا در پیشنهادات جدید خود که به صورت مخفیانه ارائه می کرد در خصوص عقب نشینی با شرط حذف تعیین متجاوز، موافقت کرد. در این مورد، نشریه واشنگتن پست، به نقل از نشریه لویل میل چاپ بریتانیا در مورخ 27/12/60 می نویسد:
"عراق، مخفیانه پیشنهاد کرده است که نیروهای خود را از ایران خارج ساخته و غرامت مالی نیز بپردازد، به شرط آنکه ایران، حاضر به اعطای امتیازاتی، از جمله لغو درخواست خود جهت تشکیل هیأتی به منظور تعیین مسئول شروع جنگ، باشد." مطالب مرتبط : این است فتح الفتوح امام عملیات طریق القدس عملیات طریق القدساز خونین شهر تا خرمشهر
وضعیت دشمن :
پس از انجام عملیات قادر 1 و 2 و هدفگیری و تمرکز نیروی خودی روی ارتفاعات گوشینه، حسن بیگ و نیز ارتفاعات همجوار آنها، دشمن به ایجاد خطی مستحکم و پیوسته مبادرت ورزید. این خط از سراسپندار، سرهاجری، سرخیات و سربله تا گوشینه و دامنههای انتهایی یال حصاروست امتداد مییافت.
عمده قوای دشمن در قادر 1 و 2، در سراسپندار تا گوشینه مستقر بود. با نزدیکی عملیات قادر 3، اطراف ارتفاع پیرعمر و برده بوک نیز توسط لشکر 7 پوشانده شد.
براساس اطلاعات موجود، یگانهایی که قبل از عملیات قادر 3 در منطقه مستقر بودند، به شرح زیر میباشند:
- تیپهای 65 و 66 نیروی مخصوص
- تیپهای 433 و 438 از لشکر 23 پیاده
- تیپ 431 از لشکر 33 پیاده
- تیپهای 428، 439، 123، 609 و 702 پیاده
- تیپ 2 کماندو و یک تیپ کماندو از سپاه سوم
- تیپ 10 زرهی
سازمان رزم قادر 3 :
قرارگاه حمزه
حمزه 1
ارتش = لشکر (-) 23 نوهد + گردان 344 توپخانه 105 م.م
سپاه = 1 گردان از لشکر 31 عاشورا + 1 گردان از لشکر 17 علیابنابیطالب(ع)
حمزه 2
ارتش = –––––
سپاه = تیپ ویژه شهدا
حمزه 3
ارتش = تیپ 1 لشکر 77 پیاده + گردان 383 توپخانه 105 م م
سپاه = 1 گردان از لشکر 5 نصر
حمزه 4
ارتش = تیپ 55 هوابرد
سپاه = –––––
حمزه 5
ارتش = لشکر (-) 28 + گردان 391 توپخانه 105 م. م
سپاه = 1 گردان از تیپ 21 امام رضا(ع)
حمزه 6
ارتش = لشکر 64 پیاده (1 گردان) + توپخانه مستقر در منطقه عملیاتی والفجر 2
سپاه = لشکر 8 نجف اشرف (7 گردان)
توپخانه قرارگاه:
- دسته موشک زمین به زمین
- گردان (-) 341 توپخانه 130 م . م
- آتشبار یکم از گردان 369 کاتیوشا
نیروهای عمل کننده ضمن انهدام دشمن، ارتفاعات برده بوک، (1668 - 2497 - 1890 - 1592 - 2232 - 1900 )را تصرف و محور دربند دارالسلام را تامین مینمایند و همزمان در منطقه سیدکان ارتفاعات (1636 - 1037 - 955 - 956 - 984 )را تصرف و آماده میشوند تا بنا به دستور تک را به سمت غرب ادامه دهند.
حمزه 6 در قسمت راست محور جنوبی ماموریت تلاش اصلی و حمزه 5 در سمت چپ و حمزه 4 از طریق آسمان در این محور تلاش پشتیبانی را بر عهده دارند و حمزه 1 و 3 در شمال سیدکان ماموریت تالش فرعی را برعهده دارد. حمزه 2 نیز در احتیاط قرارگاه میباشد.
عملیات در بامداد 18/6/1364 از دو محور آغاز شد. در محور چپ (برده بوک)، که تلاش اصلی از آن طریق بود، نیروهای عمل کننده پس از ساعتها کوهپیمایی در ساعت 04:15 با نیروهای دشمن درگیر شده و سنگرهای اصلی آنان را منهدم ساختند و بلندترین قلههای برده بوک نیز به تصرف درآمد. به این ترتیب، تعدادی از نیروهای دشمن در نقاط مختلف پنهان شده و تعدادی نیز با استفاده از تاریکی فرار کردند.
با روشن شدن آسمان، نیروهای باقیمانده دشمن به تدرجی سربلند کرده و به صورت پراکنده از هر طرف مزاحم میشدند. توپخانه دشمن نیز منطقه را زیر آتش شدید خود قرار داد و در نتیجه برخی سنگرهای تصرف شده مجدداً توسط نیروهای عراقی اشغال گردیدند و از داخل آنها به سوی قوای خودی تیراندازی میشد.
در محور راست (حاج عمران)، نیروهای عمل کننده پس از خنثیسازی قسمتی از میدان مین - در تنگه دربند - تهاجم خود را برای شکستن خط دشمن آغاز کردند و همزمان از دو جناح چپ و راست نیز برای انهدام دشمن در گردمند و تپه شهدا مهیا شدند.
رزمندگان پس از پیشروی تا چومان مصطفی با واحدهای زرهی و آتش شدید توپخانه دشمن مواجه شده و ضمن تحمل تلفات مجبور شدند عقبنشینی کنند.
دشمن با اجرای آتش بسیار سنگین روی اهداف تصرف شده و نیز عقبههای خودی، پاتک گسترده خود را آغاز کرد. با فشار شدید دشمن، بعضی از گردانها تصمیم گرفتند عقبنشینی کنند و بعضی دیگر همچنان در مقابل نیروهای فراوان دشمن به مقاومت ادامه میدادند.
با عقبنشینی تعدادی از گردانها، دشمن به تدریج به طرف آخرین بلندیهای برده بوک پیشروی کرد و سرانجام با استفاده از موقعیت زمین و نیز نیروی اندک طرف مقابل، در ساعت حدود 14 موفق شد ضمن گسترش نیروی خود در منطقه موقعیتش را تحکیم بخشد.
منبع :
پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس